گروه خشکبار طلایی مظلومیان

به نام خدا

جمع آوری و تنظیم : امیررضا بخشی

بسیاری از مردم می پرسند برای دریافت ضمانت کاری یا پرداخت وجه از بدهکار ، از وی چه وثیقه ای دریافت نماییم آیا چک بهتر می باشد یا سفته ؟ مضافاً به اینکه طی اصلاحیه که سال ۸۲ به قانون چک زده شد ، کلیه چکهای وعده دار ، تضمینی ، مشروط ، سفید امضاء و امانی را در ماده ۱۳ خود به صورت حقوقی دانسته و از وصف کیفری خارج نمود لذا مهمترین امتیاز چک که کیفری بوده از دست رفته اما برای اینکه بتوانیم این دو را مقایسه کنیم بهتر است ابتدا چند نکته و سپس روش وصول وجه در هر دو را شناسایی و سپس نتیجه گیری نماییم :

دکتر محمد دمیرچیلی، حقوقدان و استاد برجسته حقوق تجارت در پاسخ به اینکه گاهی این پرسش میان افراد جامعه مطرح می‌شود که برای ضمانت دریافت طلب خود، بهتر است از بدهکار سفته دریافت کنند یا چک، اظهار کرد: به نظر می‌رسد در مواردی که طلبکار قصد دارد یکی از اسناد تجاری سفته یا چک را بابت ضمانت طلب خود از بدهکار انتخاب کند، اگر از طرف مقابل خود چک دریافت کند، بهتر است. زیرا در صورتی که فرد بدهکار در آینده از پرداخت بدهی خود امتناع کند، راحت‌تر می‌تواند به حق خود برسد. وی ادامه داد: البته در صورتی که فرد طلبکار چک را از شرکتی دریافت کند به این معنا که صادرکننده چک، مدیران یک شرکت باشند و چک برگشت بخورد، مدیری که چک را صادر و آن را امضا کرده است، همراه با خود شرکت دارای مسئولیت حقوقی است و مسئولیت کیفری چک نیز متوجه مدیر خواهد بود. این موضوع به این معناست که علاوه بر شرکت، مدیری که چک را امضا کرده است نیز، مسئولیت تضامنی خواهد داشت و مسئولیت کیفری هم متوجه او خواهد بود.

منتفی بودن مسئولیت کیفری در مورد صادرکنندگان سفته

این استاد حقوق تجارت اضافه کرد: این موضوع در حالی است که مسئولیت کیفری، درباره سفته کاملا منتفی است؛ درباره مسئولیت حقوقی نیز باید گفت مدیری که سفته را از طرف شرکت صادر می‌کند، شخصا مسئولیتی ندارد. در حقیقت، این مورد از جمله مزایایی است که قانونگذار برای صادرکننده چک قائل شده، اما برای صادرکننده سفته قائل نشده و به همین دلیل است که پیشنهاد می‌شود افراد برای ضمانت دریافت طلب خود، از بدهکارشان چک دریافت کنند. وی گفت: همچنین در مورد بانک‌هایی که در قبال دریافت سفته، به شرکت‌ها تسهیلاتی از قبیل وام پرداخت می‌کنند، علاوه بر اینکه مدیر شرکت به عنوان نماینده شرکت متعهد، سفته را امضا می‌کند، همین شخص پشت سفته را نیز به عنوان ضامن و بابت ضمانت، امضا خواهد کرد. چنین اقدامی به این دلیل انجام می‌شود که اگر وجه سفته درآینده پرداخت نشد، بانک بتواند علیه آنها طرح دعوی کند؛ دمیرچیلی افزود: این در حالی است که اگر بانک، از شرکت چکی در اختیار داشت، نیازی به گرفتن امضای پشت چک به عنوان ضامن وجود نداشت و طبق ماده ۱۱ قانون صدور چک، نماینده قانونی شرکت که همان مدیر شرکت است، به صرف امضای آن، مسئولیت تضامنی پیدا می‌کرد.

چک وسیله پرداخت نقدی است؛ نه ضمانت

وی با اشاره به اینکه در مناقصه‌ها و مزایده‌های دولتی نیز از سفته به عنوان تضمین استفاده می‌شود، بیان کرد: این موضوع به این معناست که قانونگذار این اجازه را داده است که از سفته به عنوان تضمین نیز استفاده شود. اما درباره چک، قانونگذار چنین اجازه‌ای را نداده، زیرا چک وسیله پرداخت نقدی است و موضوع تضمین هنگامی مطرح می‌شود که قرار است بدهی با وعده پرداخت و در وعده پرداخت شود. این حقوقدان به دلیل دیگر رایج‌تر بودن چک به عنوان یکی از اسناد تجاری اشاره و بیان کرد: اگر فردی قصد صدور سفته بابت بدهی خود را داشته باشد، باید مالیات تعلق‌گرفته به آن را نیز که در قیمت آن لحاظ شده است، بپردازد. در حالی که یک برگ چک صرف نظر از اینکه قرار است چه مبلغی روی آن نوشته شود، ارزش ریالی ثابتی دارد و لازم نیست صادرکننده آن، حق تمبر یا مالیاتی بابت آن بپردازد. در حقیقت، استفاده از سفته برای صادرکنندگان این سند تجاری بسیار گران تمام می‌شود و به همین دلیل، اگر فردی چک در اختیار داشته باشد، به هیچ عنوان به سراغ صدور سفته نمی‌رود.

امضای پشت سفته به دو اعتبار (ظهرنویسی به معنای خاص و ضمانت) :

به دو اعتبار، ظهرنویسی(به معنای پشت‌نویسی)  به معنای خاص و ضمانت، ممکن است پشت سفته امضا شود، اظهار کرد: به صرف یک امضا پشت سفته ممکن است ظهرنویسی صورت بگیرد یا ضمانت اتفاق بیفتد ،اما آثار قانونی این دو امضا با هم تفاوت دارد. این موضوع به این معناست که اگر سفته در موعد قانونی ۱۰ روزه واخواست نشود، و از طرفی امضا به عنوان ظهرنویسی تلقی شود، دارنده کاهل سفته، حق مراجعه به صاحب امضا یعنی ظهرنویس را ندارد و نمی‌تواند وجه سفته را از وی مطالبه کند. این در حالی است که اگر امضا به عنوان ضمانت انجام شده باشد، دارنده حق مراجعه به ضامن را خواهد داشت.

روش وصول وجه سفته :

۱) برای وصول وجه سفته ابتدا باید به اداره واخواست سفته مراجعه نمود و فرمی به اسم واخواستنامه را از همان اداره تهیه و جاهای خالی مندرج در آن را مطابق فرم نمونه موجود در اداره تکمیل نماییم . سپس ۲% ارزش سفته بابت هزینه واخواست باید تمبر زده شود . به عنوان مثال سفته ای که ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است باید ۲۰۰۰/۰۰۰ ریال تمبر زده شود و فیش واریزی بانک ، به اداره واخواست داده شود .

۲) سفته در گوشه سمت چپ خود دارای عدد می باشد و قید شده سفته تا مبلغ فلان مقدار ریال می باشد و بالاترین وجه چاپ شده فعلاً ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است بنابراین چنانچه کسی ۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ طلب داشته باشد باید ۴۰ برگ سفته را پر کند و همین باعث می شود هنگام واخواست سفته ، زمان تکمیل فرم را ۴ برابر کند حال هر چه قدر عدد بالاتر باشد تعداد سفته های مورد نیاز و زمان مورد نیاز برای تکمیل واخواستنامه بیشتر خواهد شد .

۳) برای تهیه سفته از جانب بدهکار هم مستلزم صرف هزینه گزاف می باشد زیرا هر چه قدر ارزش سفته بالاتر باشد میزان بیشتری برای خرید سفته باید پرداخت نمود . در حال حاضر هر یک میلیون تومان ارزش سفته مبلغ ۱۵ هزار تومان خریداری می شود .

۴) بعد از واخواست سفته بین ۴۰ روز تا دوماه وقت لازم است که سفته ها و واخواستنامه ها توسط اداره واخواست به صادر کننده آنها ( متعهد ) ابلاغ شود و نسخه ابلاغ شده آن عودت شود تا امکان مطالبه وجه از طریق دادخواست به محاکم حقوقی فراهم گردد .

۵) بعد از این مرحله می توان به دادگاه مراجعه و دادخواست مطالبه وجه داد که به میزان ارزش سفته که خواسته خواهان است مبلغ ۳% تمبر دادرسی باید ابطال شود لذا مثلاً برای ۱/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال سفته باید ۴۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال تمبر دادرسی ابطال نمود بنابراین ۲% بابت واخواست و ۳% تمبر دادرسی خودش رقمی گزاف خواهد بود . ( ۵% اصل وجه )

۶) سفته را نمی توان به غیر از دادگاه در جای دیگری شکایت نمود ضمن اینکه فقط و فقط از طریق حقوقی می توان پیگیری کرد ولاغیر . دادرسی هم طبق روال امروزه بسیار کند و طولانی پیش می رود .

روش وصول وجه چک :

۱) برای وصول وجه چک ابتدا باید به شعبه عامل مراجعه کرد اگر سیستم شتاب باشد از هر شعبه ای که جزء شعبات همان بانک هستند می توان استفاده نمود و نیازی به پرکردن برگه واخواست نامه نیست زیرا متصدی باجه مربوطه طبق فرم مخصوص ، اقدام به برگشت زدن چک نموده و گواهینامه عدم پرداخت وجه چک به انضمام لاشه چک برگشتی را به دارنده آن تسلیم می نماید . لذا هیچگونه هزینه ای نیاز نیست در حالیکه برای سفته ۲% هزینه واخواست نیاز بود.

۲) چک ، دارای مبلغ نیست لذا نه صادر کننده اینقدر در زحمت می افتد که تعداد بالایی سفته خریداری کند نه دارنده این همه زحمت تکیمل فرم واخواستنامه را دارد زیرا در یک برگ چک می توان به هر میزان مورد نیاز ، مبلغ را نوشت لذا بسیار صرفه جویی در هزینه و وقت هر دو ایجاد خواهد شد .

۳) واخواست چک همان لحظه توسط متصدی شعبه انجام می شود و نیازی به ابلاغ آن به متعهد ( دارنده حساب جاری ) نیست که اصطلاحاً گواهینامه عدم پرداخت گفته می شود . اما سفته بین ۴۰ روز تا ۲ ماه نیاز به زمان برای ابلاغ واخواستنامه دارد .

۴) برای هزینه دادرسی همانند سفته به میزان ارزش چک باید ۳% تمبر دادرسی الصاق نمود اما باید توجه داشت که غیر از هزینه گزافی که صادر کننده برای خرید سفته باید می پرداخت ، دارنده هم باید ۲% تمبر واخواست می داد که با ۳% تمبر دادرسی جمعاًً ۵% می شد اما در چک، نهایتاً همان ۳ % می باشد .

۵) چک را می توان در ۳ مرجع به جریان انداخت که یکان به یکان بررسی می شود :

۵-۱) اول اداره اجرای مفاد اسناد رسمی :

چون به موجب قانون تجارت ، چک ، سفته و برات در حکم اسناد رسمی لازم الاجرا می باشد لذا اداره اجرای مفاد اسناد رسمی می تواند بر روی چک ، اجراییه صادر نماید که حسن آن این است که اولاً هیچ هزینه ای در بر ندارد حتی ۳% تمبری که در دادگاه مورد نیاز است در اداره اجرا نمی گیرند و رایگان است . دوماً هیچ دادرسی نیاز ندارد بدون تعیین وقت رسیدگی ، بدون صدور حکم و بدون نیاز به قطعیت حکم ، از همان ابتدا ، اجراییه صادر می کند و آن را به صادر کننده ابلاغ می کند . سوماً هم می توان صادر کننده را ممنوع الخروج کرد هم اگر اموالی داشته باشد از طریق اداره اجراء توقیف کرد و به مزایده گذاشت .

۵-۲) دوم دادسرای عمومی جزایی :

به طوری که می دانیم چکهای مدت دار ، سفید امضاء ، مشروط ، تضمینی و امانی وصف کیفری ندارد اما چک روز ، هنوز هم کیفری است و با یک مبلغ بسیار ناچیز در دادسرا برای ابطال تمبر ، بلافاصله می توان احضار و جلب متهم را گرفت . چه بسا با جلب متهم می توان وی را ترساند و از ادامه روند رسیدگی منصرف شد و رضایت دارنده را بدست آورد . در اینصورت در همان ابتدای کار، پرونده به اتمام می رسد .

۵-۳) محاکم عمومی حقوقی :

چنانچه بیش از ۶ ماه از تاریخ چک گذشته باشد و دارنده ، تقاضای برگشت را به بانک ، نداده باشد یا گواهینامه عدم پرداخت را در ظرف مهلت ۶ ماه گرفته باشد اما با انقضای ۶ ماه بعد از برگشت چک ، آنرا به دادسرا نبرده باشد و یا اینکه چک صادره سفید امضاء ، مشروط ، تضمینی ، مدت دارد و امانی باشد می توان به دادگاه حقوقی مراجعه و تقاضای مطالبه وجه چک را مطرح نمود . در اینصورت فقط ۳% تمبر نیاز است و هیچکدام از مشکلاتی که در سفته عنوان نمودیم را ندارد .

نکات تکمیلی مهم :

• چک جنبه کیفری دارد ولی سفته حقوقی است. به این معنا که صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی عدم پرداخت سفته در سرسید آن ، مطلقاً جرم نیست. البته طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی در نهایت منجر به حکم جلب صادر کننده سفته می شود ولی این حکم جلب و بازداشت بدهکار، سوء پیشینه کیفری برای او محسوب نمی شود و آثار حکم کیفری چک را ندارد. بنابراین چک از این جهت که ممکن است دارنده ان را زودتر به نتیجه مطلوب برساند ، بهتر است.

• به صرف یک امضا پشت سفته ممکن است ظهرنویسی صورت بگیرد یا ضمانت اتفاق بیفتد ،اما آثار قانونی این دو امضا با هم تفاوت دارد. این استاد حقوق تجارت ادامه داد: این موضوع به این معناست که اگر سفته در موعد قانونی ۱۰ روزه واخواست نشود، و از طرفی امضا به عنوان ظهرنویسی تلقی شود، دارنده کاهل سفته، حق مراجعه به صاحب امضا یعنی ظهرنویس را ندارد و نمی‌تواند وجه سفته را از وی مطالبه کند. این در حالی است که اگر امضا به عنوان ضمانت انجام شده باشد، دارنده حق مراجعه به ضامن را خواهد داشت.

• صدور چک بلامحل از جمله جرایم قابل گذشت است و به محض اخذ رضایت شاکی ، پرونده مختومه می شود.

• سلام خسته نباشید من مبلغ نه میلیون ب کسی قرض دادم اونم ی چک داده که تاریخش مال ی سال پیش و چک حامل و چون دسته چک نداره نمیتونه چک جدید بده ایا این چکش مشکل داره؟

• سلام این چک را اگر خودش صادر کرده و از دسته چک خودش بوده میتوانید تاریخ انرا اصلاح کرده و سررسید انرا به روز نمایید اما اگر دیگری صادر کرده به بانک محال علیه مراجعه کنید اگر حساب صادر کننده مسدود نیست یا جعلی نباشد و سرقتی نباشد از قرض گیرنده هم بخواهید پشت چک را به عنوان ضامن امضا کند و دیگر مشکلی نیست.

• من کاسب هستم، بیشتر چک هایی که بابت فروش اجناسم از مشتری میگیرم چکی مشتری اونها هستش چطور میتونه بهم تضمین بدند که چک پاس نشد یا مشکل داشت خودشون مسئول هستند؟

ج) از ارائه کننده چک بخواهید ظهر چک را نیز خودش به عنوان ضامن امضا کند (مشخصات کامل رو بنویسند) ضمنا از تاریخ سررسید چک لغایت یکسال فقط میتوانید علیه صادر کننده و ظهرنویش مجتمعا شکایت کنید بعد از یکسال فقط علیه صادر کننده میتوانید اقدام کنید لذا حواستون باشد که موعد یکسال رد نشود.

• بابت کارم ازم چک یا سفته ضمانت خواستند کدومش برای منه بهتره -(کمتر میشه سواستفاده کرد)

ج)سفته بدهید بهتره زیرا زمان زیادتری برای شکایت ، صرف میشود اما حتما در متن سفته قید نمایید بابت ضمانت حسن انجام کار . و هنگام تصفیه هم حتما پس بگیرید .

• سلام خسته نباشید بنده بابت معامله ای شراکتی مبلغ ۲۱۰میلیون تومان به فردی پرداخت کردم و ایشون یک فقره چک ب مبلغ ۱۴۰ میلیون تومان بابت تضمین وجه و چند فقره سفته به ارزش ۷۰ میلیون تومان بدون تاریخ به بنده داده اند حال ک ب مشکل برخوردیم قصد داشتم بخاطر مراحل طولانی اجرای سفته فعلا با چک اقدام کنم اما شنیدم چک تضمین ارزش زیادی برای دادگاه نداره لطفا راهنمایی کنید چطور میتونم ب پول بر باد رفته ام برسم ممنونم.

سلام چک تا زمانی تضمین است که شرط ان انجام نشده باشد ولی وقتی شما شرط رو انجام دادین و منتظر برگشت پول بودین و طرف مقابل باید تعهدات خود را انجام دiد و نداده است در اینصورت از حالت تضمین خارج شده و میتوانید وصول کنید.

• چک از طریق کلر به حساب رفته لذا معلوم است که چک مدت دار بوده و حقوقی است و طبق ماده ١٣ اصلاحی چک ، باید دادخواست مطالبه وجه به شورا بدید.

• از شخصی طلب هفده میلیونی داشتم که بابتش ماشینش رو توسط قانون توقیف فیزیکی کردم. یکی از بستگانش ازم خواسته تا با دریافت چک از شکایتم سرف نظر کنم تا ماشینو از پارکینگ در بیارن و بفروشن تا طلب منو بدن.چون یک سالو نیمه دنبال پولمم و نسبت به بستگان شخص شناخت کامل ندارم میشه راهنمایم کنید که چه چکی با چه شرایطی رو قبول کنم که سرم کلاه نزارن.ایا میشه چکو به حساب دادگستری صادر کنن که اگه برگشت خورد مستقیم با قانون طرف باشن یا حامل باشه؟

سلام چک رو در وجه شما بنویسند و پشت آن را کسی از تجار یا کسبه معتبر امضا کنه بهتر است .

• باسلام و تشکر از این که وقت گرانبها را دو اختیار قرار میدهید، من صندوق وام خانگى دارم و به شخصى مبلغ ١٠ میلیون وام دادم و در ازاى آن یک فقره چک به مبلغ ٢٠ میلیون دریافت کردم که داخل چک نوشته بابت تضمین که اقساط وام را به موقع پرداخت کنه اما اقساط را پرداخت نکرده الان میخوام ببینم ایا امکانش هست که کل چک رو به مبلغ ٢٠ میلیون رو بگیرم یا نه فقط همون ١٠ میلیون قابل وصوله؟

سلام عبارت تضمین یعنی اصل و خسارات بنابراین شما تا میزانی که خسارات دیده اید میتوانید دریافت نمایید

• من سال ۹۳ یه خونه از این مسکن مهری ها از نفر اول بصورت قولنامه(بدون کد رهگیری) و وکالت بلاعزل خریداری کردم.فقط نکته ای که تو این وکالت بلاعزل هستش اینه که به من حق توکیل به غیر داده نشده. حالا من میخام این خونه رو با همین شرایط بفروشم به نظر شما من می تونم وکالت بدم یا نه؟الان چاره من چی هستش با این شرایط؟؟؟چطور باید بفروشمش؟؟سندشون هم هنوز آماده نیست.از طرفی هم موقع فروش همه علاوه بر قولنامه ، وکالت بلاعزل هم میخان.در ضمن با فروشنده هم به مشکل برخوردم و نمیاد بهم حق توکیل بده.

سلام متاسفانه با مشتری ها نمی تونید توافق کنین زیرا حق توکیل ندارین اما به لحاظ قانون چون قبلا خودتون به عنوان مشتری ، خریداری کرده اید و مالک ان محسوب میشوید میتوانید انرا بفروشید ولی باید با مشتری صحبت کنید که وکالت از شما نخواهد.

دانلود کامل مظلب

—